حتماً شما هم بارها نام موش های را در اخبار علمی شنیده اید اما باوجود اینکه در شرح آزمایش های مختلف معمولاً به نام “موش آزمایشگاهی” و “خوکچه هندی” برمی خوریم، با این حال در بیشتر مطالعات آزمایشگاهی از موش های معمولی به عنوان مورد آزمایش استفاده می شود . استفاده از این موش ها در آزمایشگاه ها به چند دلیل رایج است؛ مهمترین این فاکتورها ارزان بودن این موش ها و آسان بودن پرورش و نگهداری آنها می باشد.
اما محققان سرتاسر دنیا فقط بخاطر ارزان بودن از این موش ها استفاده نمی کنند، دلیل اصلی شباهت عجیب DNA موش ها به DNA انسان هاست. در واقع، بیش از ۹۰ درصد از ژن های ما و موش ها یکسان است. بنابراین وقتی صحبت از روش کار مولکول ها پیش بیاید، ما و موش ها چندان هم متفاوت نیستیم.
امروزه کشف شده که حیوانات دیگری هم هستند که از لحاظ ژنتیکی بسیار به ما نزدیک هستند: پستانداران، سگ ها و خوک ها (بله تقریباً می توان گفت خوک و انسان خواهر و برادر هستند). اما کارکردن با این حیوانات مشکلاتی را به همراه دارد. بدیهی است که نگهداری و پرورش آنها دشوارتر است اما مشکلات اخلاقی یکی دیگر از معضلات استفاده از این حیوانات است. بسیاری از فعالان محیط زیست وقتی صحبت از آزمایش جوندگان کوچک می شود مخالفتی ندارند، اما آزمایش روی حیوانات بزرگتر را نمی پذیرند. به عبارت دیگر، موش ها از لحاظ ژنتیکی شبیه ترین حیوانات به انسان نیستند، اما حیواناتی هستند که آزمایش روی آنها راحت تر پذیرفته می شود.

اما این سوال پیش می آید که نتایج مطالعه روی موش ها چگونه روی انسان ها پیاده می شود؟ حقیقت این است که بسیاری از رفتارهای اساسی ما با رفتارهای موش ها تفاوت چندانی ندارد. به همین دلیل است که آزمایش های انگیزشی – که در آن برای یادگیری به حیوان پاداش می دهد روی موش ها جواب می دهد: آنها همان انگیزه هایی را دارند که ما داریم.

دامنه مطالعات موش به انسان با گسترش شناخت ما از ژنوم های موش ها و نحوه دستکاری آنها وسعت یافته است؛ بطوریکه در اکثر اخبار علمی نامی از موش ها هم آورده می شود. موش هایی که از لحاظ ژنتیکی مهندسی شده اند، می توانند مثل موجودات فیلم های ترسناک عمل کنند (البته در رویاهای دانشمندان) و انواع مختلفی دارند. موش های “خاموش” موش هایی هستند که ژن خاصی در آنها خاموش یا غیرفعال می شود؛ موش های ترانس ژنیک موش هایی هستند که یک DNA خارجی در ژنوم آنها گنجانده شده است. این موش ها، منابع بی نظیری برای مدلسازی انواع بیماری های انسان می باشند؛ برای مثال محققان دریافته اند که موش هایی که از لحاظ ژنتیکی برای حمل ژن BRCA1 (ژن سرطان پستان در انسان) جهش یافته اند، بیشتر شبیه بیماران سرطانی رفتار می کنند تا موش هایی که یک تومور در بدن آنها جاسازی شده است. علاوه براین دستکاری ژن لپتین در موش ها نشان داده است که این هورمون با اشتها در ارتباط است؛ به همین خاطر از این ژن های برای درمان افرادی که از چاقی مفرط رنج می برند، استفاده می شود.