شمار زیادی از روسای کشورها، در کاخ زندگی می کنند. برخی با خدم و حشم و قایق های تفریحی گران قیمت و انبارهای مشروبات قدیمی گران سرگرم شده اند. برخی از قدرت سیاسی برای بدست آوردن امتیازات اقتصادی و اجتماعی و انباشت ثروت سواستفاده می کنند. اما خوزه آلبرتو موخیکا کوردانو (José Alberto Mujica Cordano)؛ رئیس جمهور اوروگوئه با همسرش در یک خانه کهنه در مزرعه کوچکی در نزدیک مونته ویدئو -پایتخت اوروگوئه- بدون داشتن حتی یک خدمتکار زندگی می کند. گروه حفاظتی هم ندارند. تنها دو مامور پلیس با لباس شخصی در جاده خاکی روبروی این خانه روستایی حضور دارند. “خوسه موخیکا” همیشه در میان مردم است. هنگامی که گروهی از زنان -که شوهران ناسازگار آنها را مرتب کتک می زننند- از او می خواهند به آنها کمک کند؛ آقای رئیس جمهور بهمراه آنها از پیاده روها و خیابان ها می گذرد و با آنها به میان مردم می رود و با پخش رنجنامه های زنان ستم دیده، با مردم گپ می زند. کمتر کسی حضورش را نایده می گیرد. بیشتر مغازه داران به او احترام می گذارند و عابران با او احوالپرسی می کنند. برخی دست در گردنش می اندازند و دوستی و محبت خود را به این گونه نشان می دهند…..فیلمی که از زندگی او و حضورش در خیابانهای “مونته ویدئو” در “یوتیوب” قرار دارد، صدها هزار بیننده داشته و بخش دیدگاه های آن پر است از تمجید و ستایش از “موخیکا” که با آزادگی و ساده زیستی نام نیکی از خود در تاریخ برجای گذاشته است.

به همین دلیل با هر ملاکی که ارزیابی کنیم خوسه موخیکا: رئیس جمهور اسطوره ای است.
کاخ ریاست جمهوری با ۴۲ خدمه از زمانی که “خوزه موخیکا” به ریاست جمهوری برگزیده شد تا به آخر همواره خلوت و آرام بود. تمام دارایی آقای رئیس جمهور یک فولکس واگن غورباغه ای سال ۱۹۸۷ است که ۱۸۰۰ دلار بیشتر ارزش ندارد. “موخیکا” هرگز کروآت نمی زند و برای مراسم رسمی یک پیراهن یقه سه سانت می پوشد. او ۹۰ درصد دریافتی ۱۲ هزار دلاری ماهانه بابت حقوق ریاست جمهوری را به طرح های کمک به فقرای کشور و بیشتر به طرح های خانه سازی برای فقرا می دهد و برای زندگی خودش تنها ۸۰۰ دلار بر می دارد.

این شیوه زندگی برای مردم کشور ۳ میلیون و سیصد هزار نفری اوروگوئه که بیشتر با صادرات فرآوردهای دامی زندگی می کنند، معنی دار است. “موخیکا” و همسرش “لوسیا توپالانسکی” که چند سالی است مقام سناتوری دارد، مانند گذشته با پرورش گل های داوودی و فروش آنها در بازار محلی زندگی می کنند. زندگی آنها بسیار ساده و کاملا شبیه زندگی یک کشاورز است.

این گزارشی است که “سیمون رومرو” از محل زندگی آقای رئیس جمهور تهیه کرد و شماره ۴ ژانویه ۲۰۱۳ روزنامه نیویورک تایمز بچاپ رسید.

*****

ولادیمیر هرناندز خبرنگار “بی بی سی” در گزارشی که ۱۴ نوامبر ۲۰۱۲ در همین رابطه تهیه کرد نوشت: اغلب از سیاستمداران انتقاد می‌شود که سبک زندگیشان با کسانی که به آنها رأی می‌دهند اختلاف زیادی دارد. اما در اوروگوئه این طور نیست. رئیس جمهوری این کشور در یک مزرعه زهوار در رفته زندگی می‌کند و تقریبا تمام دستمزدش را به دیگران می‌بخشد. لباس‌های شسته شده بیرون از خانه آویزان شده‌اند. آب از چاهی که در حیاط است و روی آن را علف‌های هرز گرفته، تأمین می‌شود. تنها محافظان رئیس جمهوری دو مأمور پلیس با لباس شخصی هستند. این وصف اقامتگاه “خوزه موخیکا”، رئیس جمهوری اوروگوئه است که سبک زندگی‌اش تفاوت آشکاری با اکثر رهبران جهان دارد. او فقیرترین رئیس جمهور جهان است زیرا با محاسبه اینکه نیمی از دارایی‌های همسرش (شامل زمین، تراکتور و خانه) از نظر قانونی به او تعلق می گیرد، ثروتش ۲۱۵ هزار دلار است. “موخیکا” در سال ۲۰۰۵ با “لوسیا توپالانسکی” -از اعضای جنبش چریکی “توپامارو” که سالهای سال در کنار او در مبارزه شرکت داشت و شریک زندگی اش محسوب می شد، و چند سالی است که به عضویت سنای اوروگوئه درآمده است- ازدواج کرد.

موخیکا در حالی که در باغش روی یک صندلی کهنه نشسته می‌گوید: “مرا فقیرترین رئیس جمهوری می‌خوانند، ولی من احساس فقر نمی‌کنم. کسانی فقیر هستند که فقط برای ادامه زندگی گران‌قیمتشان تلاش می‌کنند، و همیشه حرص داشتن مال بیشتر را می‌زنند. برای من مسأله اصلی آزادیست. اگر اموال زیادی نداشته باشید، لازم نیست همه عمرتان برای حفظ آن مثل برده کار کنید، و در نتیجه وقت بیشتری برای خودتان خواهید داشت. شاید من یک پیرمرد نامتعارف بنظر برسم . . . اما خودم این سبک زندگی را انتخاب کرده ام. من همه عمرم این طور زندگی کرده ام. با آنچه دارم زندگی خوبی را می‌گذرانم.”

****

خوزه البرتو موخیکا کوردانو در ۲۰ ماه می ۱۹۳۵ بدنیا آمد. تبار پدرش “دمتریو موخیکا” به منطقه “باسک” اسپانیا می رسد و مادرش “لوسی کوردانو” ریشه ایتالیایی دارد. خانواده مادرش از مهاجرین فقیر جنوآی ایتالیا بودند که برای زندگی بهتر به اوروگوئه مهاجرت کردند و با درست کردن تاکستان و محصولات آن به زندگی خود سروسامانی دادند. پدر موخیکا خرده کشاورزی بود که در آخر عمر ورشکست شد و در سال ۱۹۴۰ که موخیکا پنج ساله بود درگذشت.

“موخیکا” در اوایل دهه ۱۹۶۰ به جنبش چریکی تازه تاسیس “توپاماروس” –که با تاثیر گرفتن از انقلاب کوبا روش مبارزه مسلحانه را در پیش گرفته بودند- پیوست. او در سال ۱۹۶۹ در تصرف کوتاه مدت شهر کوچک “پاندو” در نزدیکی مونته ویدئو(پایتخت اوروگوئه) شرکت کرد. موخیکا چهار بار بخاطر فعالیت های ضد دولتی دستگیر و محاکمه نظامی شد. در سال ۱۹۷۱ او و عده ای دیگری از زندانیان سیاسی از زندان “پونتا کاررتاس” گریختند. پس از کودتای نظامی سال ۱۹۷۳ اوروگوئه، “موخیکا” را به یک زندان تحت کنترل ارتش منتقل نمودند و به مدت ۱۴ سال در بدترین شرایط زندانی کردند. “موخیکا” را دو سال در ته یک چاه نگه داشتند.

در سال ۱۹۸۵ با کنار رفتن نظامیان از قدرت و اجرای قانون اساسی؛ موخیکا مشمول قانون بخشودگی جرایم سیاسی و نظامی شد و از زندان آزاد شد. چند سال پس از آزادی، “موخیکا” با درک شرایط جدید بین المللی نقش مهمی در تبدیل جنبش چریکی “توپاماروس” به حزب “جنبش مشارکت مردم” ایفاد کرد و در پی آن توانست این حزب را وارد ائتلاف “جبهه گسترده” -که متشکل از احزاب چپ گرا بود- کند.

در انتخابات سراسری ۱۹۹۴ موخیکا به نمایندگی مجلس برگزیده و در انتخابات ۱۹۹۹ به عنوان سناتور انتخاب شد. در طی این مدت “جنبش مشارکت مردم” به دلیل محبوبیت موخیکا نزد مردم، هواداران بیشتری پیدا کرد. به گونه ای که در سال ۲۰۰۴ بزرگترین حزب ائتلاف “جبهه گسترده” شد. در همان سال موخیکا برای بار دیگر به سنا راه یافت و “جنبش مشارکت مردم” نقش اصلی را در پیروزی “تاباره وازکز” به ریاست جمهوری ایفاد کرد. در دولت “تاباره وازکز” موخیکا به سمت وزیر کشاورزی، دامپروی و شیلات منصوب شد. “موخیکا” پس از منصوب شدن به این سمت ،از مجلس سنا کنارگیری کرد و تا زمان ترمیم کابینه در سال ۲۰۰۸ در این سمت باقی ماند و سپس دوباره به مجلس سنا بازگشت.

اندیشه سیاسی “موخیکا” در طی زمان از اصولگرایی به عملگرایی متحول شد. به گونه ای که چندی پیش به اهمیت سازگاری بیشتر چپ سیاسی با تحولات جهانی اشاره کرد. موخیکا در طول مبارزات انتخاباتی تلاش کرد از شیوه “هوگو چاوز” و “ایوو مورالس” دوری کند. او در پاسخ به سوال در مورد خط مشی حکومتی خود به عنوان رئیس جمهور؛ به الگوی حکومتی “لولا دو سیلوا” رئیس جمهور برزیل و “میشل باچلت” سوسیالیست در شیلی اشاره کرد. موخیکا در دور دوم انتخابات با ۵۲ درصد آرا بر رقیبش که ۴۳ درصد آرا را بدست آورد پیروز شد.

او در اولین سخنرانی ریاست جمهوری در جمع پشتیبانان خود با سخنان آشتی جویانه به مخالفین سیاسی اش گفت: “کسانی که قدرت را در بالا می بینند اشتباه می کنند زیرا منشا قدرت در دل های مردم است. من عمری را سپری کردم تا به این نتیجه رسیدم”.

موخیکا در هیات دولتی که تشکیل داد از همه گرایشها و سیاستمداران ائتلاف جبهه گسترده استفاده کرد و امور اقتصادی کشور را بدست معاونش “دانیلو آستوری” سپرد.

در ژوئن ۲۰۱۲ موخیکا برای کاستن از مشکل قاچاق ۴۰ میلیون دلاری مواد مخدر و بیماری های مربوط به آن، و تضعیف قاچاق مواد مخدر اقدام به قانونی کردن حشیش کرد. همچنین او مخالفتی با قانونی شدن سقط جنین نکرد و همین دو موضوع محبوبیتش نزد مردمی که پیرو کلیسای کاتولیک و دستورات واتیکان هستند را کاهش داده است.

منبع نوشته:January 4, 2013 By SIMON ROMERO, “After Years in Solitary, an Austere Life as Uruguay’s President, nytimes.com