حکومت کوروش بارزترین نمونه از حکومت های کهن بشری است. وی با تشکیل یک حکومت مدرن در دوهزار و پانصد سال گذشته نقطه عطفی در سیستم اداره مملکت به صورت منحصر به فرد در سراسر گیتی گشود.

کوروش دارای چهار خصلت در حکومت خود بود. چهار رفتار بارز که به اختصار درباره آن صحبت خواهد شد و در واقع این نکات، پادشاهی او را از سایر فرمانروایان متمایز می کرد.

.. او اساس حکومت را بر عدالت قرار داده بود. ۲.

سیاست های پیشرفته و مدرن را دکترین ملی حکومت خود قرار داده بود. ٣. بسیار قائل به مشورت و از تحکم غیرمعقول دوری می کرد. ۴. در حکومت داری و در مقابل دیگران رئوف رفتار می کرد.

او با این روشها خود و حکومت خود را در صدر فرمانروایان وحکومت بزرگ جهان ثبت کرد. وی در این رابطه از قوانینی پیروی می کرد که توانست به وسیله آن روشها، حکومت کوچک خود را در شهر کوچک (انشان ) شروع شده بود تا شرق و غرب گیتی گسترش دهد.

کوروش در این راه به موفقیت هایی دست یافته بود که نه تنها در گذشته هیچ یک از پادشاهان به آن دست نیافته بودند. او با توجه به علاقه فراوانش برای تشکیل تمدن بشری مبتنی بر عدالت، این موضوع را کاملا درک کرده بود که انسانیت انسان با حیوانیت بسیار متفاوت است و مقام انسانیت را بسیار بالا میدانست. اگرچه کوروش کبیر، بزرگترین امپراتوری دوران کهن را بوجود آورد، ولی اداره این امپراتوری با کوروش را می توان اولین بنیان گذار سیستمهای مدرن اطلاعاتی و ضداطلاعاتی در اعصار گذشته نامید و این بدان معنا نیست که قبل از کوروش دیگران دست به این کار نزدند. اما پادشاهی که در عین اقتدار و به نحو چشمگیری از سرویسهای مخفی برای بقا و دوام حکومتش سود برد و نوع پیشرفته و منسجم از این خدمات را به وجود آورد و در طول حکومتش پرورش داد و به پادشاهان سلفش سپرد شاه پارس، کوروش کبیر بود.

باید بدانیم اگرچه کوروش سرآمد ایرانیان باستان است و موجب عزت و شرافت ایرانیان گشت اما این مردم کهن، دارای خصوصیات و ابتکار جالب و در بعضی موارد بی بدیلی هستند که در بسیاری از موارد نه تنها از چشم مردم جهان بلکه از دید خودشان هم تازگی دارد در حالی که آنها از فرهنگ بالای خود در بعضی موارد اطلاعات کافی ندارد و از این جهت است که مطالعه تاریخ به آنها پیشنهاد می شود.

ابتدا لازم است یادآوری شود در ایران، یگانه پرستی ائین رسمی مردم بود در حالی که در سایر ملل جهان، خدایان متعددی پرستش می شدند. در واقع این ایرانیان بودند که جزء اولین ملل یکتاپرست بوده و هیچ گاه در طول تاریخ مشرک نبودند و همیشه ادیان پاک را پرستیده اند. اگر چه به علت آزادی ادیان مخصوصا در زمان های کوروش

و داریوش مردم دین های متعدد را می پرستیدند اما هیچگاه به بیهوده پرستی روی نیاوردند. ایرانیان جزء نخستین اقوامی بودند که به تأثیر اخلاق در زندگی اعتقاد داشتند و این روند را در سطح جامعه خود گسترش دادند. وفای به عهد و محترم داشتن پیمان و پرهیز از دروغ گوئی از خصوصیات بارز ایرانیان بود و این فرهنگ مورد توجه ملل مختلف جهان قرار داشت و از این حیث ایرانیان مورد احترام سایر ملتها بودند؛ چرا که ریشه بسیاری از خشونت ها و جنگها بر اساس پیمان شکنی و خیانت است و از این جهت ملت ایران باستان برسایر ملتها برتری محسوسی داشته است.

یکی از اولین تشکیلات اداری توسط ایرانیان و به وسیله هخامنشیان ایجاد شد. به طور نمونه می توان به این نکته اشاره نمود که در این سازمان وسیع، ممالک به استانهائی بنام شهربانی استانی تقسیم میشد که رؤسای آنها با اختیارات معین و طبق قوانین مشخصی کار می کردند و در همه آنها دادگاه و بازرسان مخصوصی فعالیت داشتند.

وصول مالیات و سربازگیری طبق آمارهای دقیقی صورت می گرفت. فرمانها به تمام نقاط می رسید و گزارش ها و اخبار از سراسر نقاط کشور به پایتخت انتقال پیدا می کرد. قوانین حاکم بر کشور به گونه ای بود که با وجود تقسیم بندی ایالتی و منطقه ای، مردم می توانستند شکایتهای خود را نزد پادشاه انعکاس دهند. در واقع حکومت آن زمان ایران از یک نوع قدرت مرکزی برخوردار بود که تمام ایالات و ولایات تابع آن بودند و استقلال نسبی آنها به هیچ عنوان مانع فرمانبرداری از قدرت مرکزی نبود.

اولین سیستم مخابرات جهان را نیز ایرانیان و بازهم در زمان هخامنشیان به راه انداختند به طوری که در فواصل معینی، برج هائی برای نگهبانی وجود داشت. آنها با برافروختن آتش، اخبار و فرمان های فوری را به وسیله علائمی که شاید برما پوشیده باشد به برجهای بعدی انتقال می دادند و با این روش ارتباطی، امکان ارسال بسیاری از پیامها، فرمان ها و اخبار به وجود آمد. با این وصف هرکسی از رموز این پیام ها خبری نداشت این دستگاه به طور کاملا رمزدار به کار خود ادامه می داد.

همچنین بسیاری از انواع میوه ها و حیوانات ابتدا در ایران پرورش یافتند و بعدا به سایر نقاط جهان برده شد. از جمله میوه ها می توان به خربزه، هندوانه، زردآلو، هلو و… اشاره داشت. بز کوهی به زعم اکثر کارشناسان در ناحیه زاگرس ایران اهلی شد و

به سایر نقاط جهان انتقال یافت. علاقه به سگ، پرورش و استفاده از این حیوانات را ایرانیان به جهانیان عرضه داشتند و شاید به این دلیل که در دین زرتشت، حقوقی برای این حیوان تعیین شده بود. مردم ایران باستان با استفاده از سگ هائی که بدست خود رام کرده بودند به حراست و نگهبانی از اردوگاها مبادرت می ورزیدند.

میهمان نوازی از خصایص بارز ایرانیان بود که هنوز هم این سنت جایگاه خود را حفظ کرده و سایر ملل جهان ایرانیان را به این خصلت می شناسند. برگزاری مراسم جشن تولد به ایده آنها مرسوم و معمول شد.

پارسیان اولین پول بین المللی واحد را به وجود آوردند و رسما آن را تضمین نمودند. سکه هائی که نقش پادشاه با یک کمان بر روی آنها حک شده بود مثال و ادله جالبی در این رابطه می تواند باشد.

ایرانیان به دستور کوروش انبار حبوبات ایجاد کردند و برای مهار سیل و شاید برای اولین بار در جهان به ساختن جوی پرداختند باید توجه داشت اگر چه از قدیم الایام دریانوردی مأنوس ایرانیان نبود اما آنها به کاوشهای مهم در دریانوردی اضافه شد و در واقع ایرانیان دریانوردی را به طور علمی آموختند.

شاید این موضوع به بوته فراموشی سپرده شده که مهندسان ایرانی در زمان خشایار شاه بود که پل عظیمی از قایق ها بر روی آبهای دارنادل ساختند. باید بدانیم همین پادشاه بود که در مصر و با توجه به پیشرفت علم پزشکی در این کشور اولین مدرسه پزشکی را بنا نمود و این نبوغ و مدیریت او بود که منشأ بسیاری از نیکیهائی شد که امروزه غربیها به ناحق و با غرور آنها را از آن خود می دانند. برای درک بهتر ذکاوت و سیاستمداری ایرانیان باستان بد نیست وصیت نامه داریوش را به خشایار شاه بخوانیم…….

نقشه شهر اسکندریه در مصر تقلیدی از شهرهای ایران بوده است. در حالی که این شهر حدود دویست سال پس از کوروش و پس از نقشه برداری اسکندر از شهرهای زیبائی که توسط مهندسان ایرانی ساخته شده است ، تقلید شده و در این راستا انواع صنایع از جمله سفال کاری سرامیک، بافندگی، ریسندگی، قالی بافی، زرگری، اکتشاف من وسائل ساختمان سازی، آجر، آهک و …… که حدود چهار هزار سال قبل ان میلاد در ایران رواج داشته است. انواع ذوب فلزات از ایران نشأت گرفته و ایرانیان جزء

اولین صنعتگران آن بوده اند که در تاریخ تمدن ویل دورانت به آنها هم اشاراتی شده است. مطابق تحقیقات، آهن و مس اولین بار در فلات ایران و قفقاز کشف شده است که این مناطق در حیطه فرمانروائی ایران قدیم بوده است. ایرانیان اولین سرود را برای رسانیدن اخبار و پیامها سرودند. حلقه ازدواج که در انگشت دست چپ و به نشانه نامزدی و متاهل بودن جای می گرد توسط ایرانیان ابداع شد که در مجسمه فروهر در تخت جمشید وجود دارد. زرتشتیان باستان از این رو دست چپ را برگزیدند که به قلب نزدیک تر است و پیوند مستحکم تری را نوید میدهد.

جالب توجه است که قانون بیمه برای اولین بار در ایران توسط داریوش به اجرا در آمد و این برنامه تاریخی پیش از آن بود که اسکندر مقدونی بازنشستگان پیر سپاه خود را بیمه نماید. باید بدانیم در زمانی که در اروپا و سایر نقاط با زنان مانند برده ها رفتار می شد در ایران باستان و زمان داریوش آنها بیرون از خانه و در پوشش ملی ایرانیان باستان و با امنیت کامل کار می کردند و در خدمت اجتماع جدید آن زمان بودند . |

پادشاه پارسیان استعداد شگرف خود را از کودکی بروز داد. کوروش را در کودکی پسر چوپان مینامیدند؛ چرا که نزد چوپانی که او را به فرزندی قبول کرده رشد یافته بود. در حالی که فرزند خودش همسن کوروش بود فوت کرده بود. پدر کوروش، کمبوجیه پادشاه فارس بود و مادرش ماندانا دختر پادشاه ماد و پدر بزرگ کوروش، آستیاک پادشاه ماد به دلیل خوابی که دیده بود – تعبیر کرده بودند پادشاهی او به وسیله فرزندی که از دخترش می رسد برچیده می شود – دستور به قتل نوزاد دخترش را صادر و شخصی که مسئول قتل کوروش بود او را به چوپانی سپرد که او هم با همسرش و به جای فرزند مرده اش کوروش را پذیرفته بودند و جسد آن کودک به عنوان جسد کوروش دفن شده بود. پسر چوپان روزی با فرزندان بزرگان ماد، مشغول بازی بود که او را در دنیای کودکی به پادشاهی برگزیدند. او دوستان و هم بازیهای خود را به دسته هائی تقسیم کرد. گروهی را اسلحه دار نامید، عده ای را برای ساختن قصر معین کرد، یکی از بچه ها را چشم پادشاه نامید و کودک دیگری را مفتش خواند. در حین بازی یکی از بچه ها امر او را اطاعت نکرد و کوروش دستور داد او را به سختی تنبیه کنند این کودک که پدرش شخص دوم مملکت ماد بود به پدر شکایت برد و پدر

کودک را به نزد شاه برد و گفت که فرزند بنده تو کودک مرا به این روز انداخته. وقتی کوروش و چوپان را به نزد پادشاه خواندند پادشاه از کوروش پرسید چگونه جرأت کردی با پسر شخصی که بعد از من بر دیگران برتری دارد یک چنین رفتاری نمائی؟ کوروش با وقار و وجاهت گفت که در این مورد مقصر خود اوست و حق با من است آنها خود مرا به شاهی انتخاب کردند و همه اوامر مرا اجرا کردند الا او که اعتنائی به دستورات من نداشت و از این رو او را تنبیه ساختم، حال اگر مستحق مجازاتم اختیار با شماست. این منطق کوروش، پدربزرگ او را نه تنها به فکر فرو برد بلکه به شباهت زیاد با خودش پی برد و به فکر فرو رفت و خاطرات گذشته را مرور کرد. کوروش قوم یهود را یاری کرد و آنها را به سرزمین بیت المقدس راهنمایی کرد و شاید بتوان سه علت را برای یاری به قوم بنی اسرائیل بیان کرد:

.. قوم یهود در زمان فتح بابل توسط کوروش فرمانی به او داشتند.

۲. مکان القرار یهودیان نزدیک مصر بود. کوروش علاقه مند بود مردمی مطیع در آن سرزمین و در سرحد سرزمین ایران زمین داشته باشد .

٣. دین یهودیان و ایرانیان نزدیک به یکدیگر بود؛ چرا که هر دو دین دارای عقیده به یکتاپرستی و خدای یگانه، کرامتهای انسانی، اعتقاد به پیامبر، جاویدانی روح و اعتقاد به عقاب وعتاب و روز قیامت بودند و این موارد اشتراک می توانست کوروش را متقاعد نماید تا از یهودیان حمایت کند و در واقع ملتی را که مورد هجوم دشمنان زیادی بودند یاری رساند تا موجب دوام و قوام آنان باشد.