“عملیات بارباروسا” به افتخار فردریک بارباروسا، فرمانروای قرون وسطای آلمان که آلمان را در دوره‌ای که نیاز داشت نجات داده بود نامگذاری شد.عملیات بارباروسا پیش از اینکه به توصیف ابتدایی این عملیات بپردازیم لازم است بدانیم بارباروسا که بود فریدریک یکم یکی از اشراف بود که با نام فریدریک بارباروسا در سال ۱۱۵۲ و بعد از بازگشت از جنگ‌های صلیبی به پادشاهی آلمان رسید .

او مهمترین پادشاه سلسله معروف هوهنشتاوفن به حساب می‌آید. آلمان در زمان او به اوج ترقی رسید کشور آلمان در زمان او با الحاق بوهم و بورگاندی و لهستان و مجارستان به برترین کشور اروپایی تبدیل شد تا اینکه با مرگ فردریک در سال ۱۱۹۰ امپراطوری او چند تکه شد.یکی از افسانه‌های رایج در آلمان این بود که فردریک نمرده و در کوه تورینگن در شرق آلمان منتظر است تا کسی از او کمک بخواهد تا دوباره آلمان را به عظمتش بازگرداند .

او چنان انتظار کشید تا ریشش قرمز شد ۷۵۰ سال بعد هیتلر از او برای اینکار استمداد کرد!نام عملیاتی که هدفش حذف اتحاد جماهیر شوروی بود بر طبق این افسانه بارباروسا نام گذاری شد.عملیات بارباروسا اسم رمز اشغال شوروی توسط آلمان در جریان جنگ جهانی دوم بود.

از ۲۲ ژوئن ۱۹۴۱، بیش از ۳٫۹ میلیون سرباز قدرتهای محور اتحاد شوروی را در طول ۲۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک اشغال کردند، که بزرگترین اشغال در تاریخ جنگهای بشر است.بارباروسا از ۶۰۰ هزار وسیله نقلیه موتوری، و ۷۵۰ هزار اسب استفاده کرد. این عملیات جاه طلبانه که با آرزوی مداوم آدولف هیتلر برای فتح سرزمینهای روسیه به پیش می‌رفت، آغازی بر فاز محوری تعیین پیروز جنگ داشت.

اشغال شوروی توسط آلمان منجر به ۹۵٪ همه تلفات ارتش آلمان از ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۴ و ۶۵٪ کل تلفات نظامی متحدین در تمام طول جنگ شد.