خیلی‌ها اصطلاح ایجکت کردن را در جنگنده‌های شنیده‌اند که در مواقع خطر جان خلبان یا خلبان‌ها را نجات دهد. اما در زمان اقدام به این کار دقیقا چه اتفاقی می‌افتد؟
ejection seat به سيستم طراحی شده برای نجات خلبان و خدمه پروازی هواپيما هنگام مواقع اضطراری گفته ميشود و به عبارت ديگر به صندلى هواپيما که در مواقع اضطرارى شخص را از هواپيما به بيرون پرتاب ميکند در اصطلاح ” صندلی پرتاب شونده” ejection seat گفته ميشود. هنگام وقوع سانحه هوایی، خلبانان هواپیمای نظامی برای خروج اضطراری از اين صندلی كه دارای چتر نجات اتوماتيك( parachute) ميباشد استفاده مينمايند تا آنها را از مرگ حتمی نجات دهد.
صندلی پرتاپ شونده ، دقیقآ مانند چتری است که چتربازان موقع پرش از هواپیما از آن استفاده می کنند . این چتر در زیر صندلی خلبان نصب شده است . و کمر بند های ایمنی صندلی در واقع بند های همان چتر است که خلبان قبل از پرواز و بعد از نشستن روی صندلی آن را از روی شانه های خود عبور داده و به قلاب های صندلی وصل می نماید . صندلی پرتاب شونده فقط مخصوص هواپیماهای شکاری است و در هواپیماهای مسافربری در نظر گرفته نمي شود.
سیستم eject به این صورت عمل می کند که خلبان در اولین مرحله باید پوشش شیشه ای یا کاناپی هواپیما را از سر راه بردارد که برای این منظور در اطراف شیشه مواد منفجره مخصوص پیش بینی شده است که پس از کشیدن طناب مخصوص کاناپی از هواپیما جدا شده و سپس خلبان کلید eject را فشار می دهد تا راکتهای نصب شده در زیر صندلی خلبان را در مدت ۱٫۸ ثانیه به ارتفاعی بالغ بر ۱۰۰ متر پرتاب نماید . شرایط پرش باید طوری باشد که خلبان به صورت عمودی از هواپیما به بیرون پرتاب شود ، در غیر اینصورت ممکن است در اثر پائین بودن هواپیما با زمین اصابت کند . چتر خلبان داخل صندلی قرارداد و خلبان با صندلی پرتاب می شود .اجکت اکثراً زمانی صورت می پذیرد که دیگر هیچ شانسی برای ادامه پرواز وجود نداشته باشد و نجات جان خلبان در اولویت باشد.
تاریخچه ایجکت از زمانی شروع شد که ريسمان الاستيکى bungee كمك كننده برای فرار در هواپيما در سال ۱۹۱۰ ايجاد شد.در سال ۱۹۱۶ Everard Calthrop مخترع چتر نجات اوليه امتياز صندلی فشنگ كشی ejector كه بر پايه فشار هوا كار ميكرد را بدست آورد. و قبل ازاين تنها وسيله فرار از هواپيما آسيب ديده ، پريدن با چتر بود كه باعث صدمات و جراحات هنگام خروج از كابين ميشد.
صندلی پرتاب شونده مدرن امروزی توسط مخترع اهل رومانی بنام Anastase Dragomir در اواخر ۱۹۲۰ ارائه شد. و در۲۵ اگوست ۱۹۲۹در فرودگاه Paris Orly در نزديك پاريس و در اكتبر ۱۹۲۹ در نزديك بخارست با موفقيت آزمايش گرديد. آقای دراگمير كابين قابل پرتاب catapult-able cockpit خود را در اداره ثبت اختراعات فرانسه در۲ آوريل ۱۹۳۰ به ثبت رساند. طرح در طول جنگ جهاني دوم كه بر اساس هوای فشرده كار ميكرد تكميل تر شد. و در سال ۱۹۴۰ روی هواپيمای Heinkel He 280 كه مدل آزمايشی هواپيمای جنگنده جت بود نصب گرديد.
نيروی هوايی ايالات متحده،” سيستم پايين حركت دهنده فنری “كه توسط شركت Martin-Baker تهيه شده بود را در ۲۴ جولای ۱۹۴۶ تجربه كرد.در سال ۱۹۵۸ صندلی پرتاب شونده بر اساس حركت بجلو بوسيله موتور موشكی rocket propulsion به هواپيمای F-102 Delta Dagger نصب شد. بعدا” شركت مارتين بيكر شبيه اين طرح رابا چند راكت پرتاب كننده توسعه داد و در ۱۹۶۰ اين سيستم بر روی هواپيماهای سوپرسونيك نصب گرديد و در ۱۹۷۰ در جنگ ويتنام ، برای نجات جان خلبانان امريكايی ،بعد از انجام دادن ايجكت توسط آنان كشته ميشدند اين صندلی ها به Rogallo wing وgyrocopter مجهز شدند تا خلبانان را به مكان مطمئنی منتقل كنند و اين صندلی پرتاب شونده بنام AERCAB ejection معروف شدند.
